Zmiany w ksh od 13 października – kadencja, a mandat członka organu w spółce kapitałowej.
Adwokat, partner zarządzający. Kieruje praktyką spółek, fuzji i przejęć (M&A), sukcesji i ochrony majątku oraz dochodzenia roszczeń kredytów CHF.
Zmiany w KSH – już za kilkanaście tygodni większość spółek kapitałowych będzie zatwierdzać sprawozdania za 2021 rok. Zagadnienie dotyczące prawidłowego wskazania daty wygaśnięcia mandatu członków zarządów i rad nadzorczych powraca jak bumerang i wciąż sprawia trudności interpretacyjne.
Kadencja, a mandat członka organu w spółce kapitałowej to nie to samo. Może się zdarzyć, że mimo wygaśnięcia kadencji, mandat trwa nadal. Przez lata toczył się spór jak należy prawidłowo liczyć okres trwania kadencji i z jaką chwilą wygasa mandat. Ma to istotne znaczenie praktyczne, gdyż wadliwa reprezentacja spółki, a więc przez nieuprawnioną osobę ma doniosłe negatywne konsekwencje w obrocie gospodarczym i skutkuje odpowiedzialnością osoby, która bez umocowania podejmowała decyzję za spółkę. Problem opisany przeze mnie szerzej w artykule: Kadencja a mandat – najczęstsze pułapki przy reprezentacji spółki – nareszcie dostrzegł ustawodawca i postanowił to zagadnienie uregulować wraz z wejściem w życie zmiany przepisów kodeksu spółek handlowych, a co nastąpi 13 października 2022 roku.
Co istotne nowelizacja przepisów będzie mieć zastosowanie do mandatów członków organów w spółkach trwających w dacie 13 października br. Warto zatem już teraz …przed zwołaniem zwyczajnych zgromadzeń wspólników, odpowiednio walnych zgromadzeń akcjonariuszy prawidłowo ustalić porządek obrad, aby było to zgodne z obraną przez ustawodawcę regulacją.
Kadencja, a mandat – na czym polega różnica
Przede wszystkim warto zrozumieć niuans prawny w rozróżnieniu kadencji od mandatu. Przez kadencję należy rozumieć ustalony z góry okres, na jaki dana osoba zostaje powołana do zarządu. Tymczasem mandat oznacza umocowanie do wykonywania funkcji członka zarządu lub rady nadzorczej. Zestawiając ze sobą te dwa pojęcia, należy stwierdzić, że dana osoba jest władna pełnić funkcję członka organu w spółce tak długo, jak długo zachowa ważność swojego mandatu.
Kliknij i napisz do nas. Zapraszamy na konsultacjeZmiany w KSH – w czym zasadza się spór?
W przypadku kadencji trwających jeden rok dotychczasowe przepisy są jasne i wskazują, że z zasady mandat członka organu wygasa z dniem odbycia zgromadzenia wspólników/akcjonariuszy zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za pierwszy pełny rok obrotowy pełnienia przez niego funkcji. Problem pojawia się w sytuacji kadencji trwających ponad rok.
Wskazuje na to przepis art. 202 § 2 kodeksu spółek handlowych:
W przypadku powołania członka zarządu na okres dłuższy niż rok (przyp. autora: a więc na kadencję dłuższą niż jeden rok), mandat członka zarządu wygasa z dniem odbycia zgromadzenia wspólników, zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za ostatni pełny rok obrotowy pełnienia funkcji członka zarządu, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.
i odpowiednio dla spółki akcyjnej przepis art. 369 § 4 kodeksu spółek handlowych:
§ 4. Mandat członka zarządu wygasa najpóźniej z dniem odbycia walnego zgromadzenia zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za ostatni pełny rok obrotowy pełnienia funkcji członka zarządu.
Zdarza się więc, że mimo upływu kadencji, mandat do sprawowania funkcji członka zarządu trwa nadal.
Przykład:
Pan Kowalski uchwałą wspólników spółki Stokrotka sp. z o.o. został powołany do zarządu w dniu 1 września 2017 roku na okres 3 lat. Kadencja upłynie z dniem 1 września 2020 roku.
Mandat powinien wygasnąć z dniem odbycia zgromadzenia wspólników i podjęciem uchwały zatwierdzającej sprawozdanie finansowej spółki.
Pytanie jednak, czy powinna to być uchwała zatwierdzająca sprawozdanie finansowe spółki za 2019 rok czy za 2020 rok? Który rok 2019 czy 2020 jest ostatnim PEŁNYM rokiem obrotowym pełnienia funkcji?
Problem zatem wymagający rozstrzygnięcia dotyczy tego czy kadencje organów spółek należy liczyć na podstawie lat kalendarzowych czy lat obrotowych.
Według literalnego brzmienia przepisów kodeksu spółek handlowych, kadencja liczona jest od dnia powołania osoby do pełnienia funkcji organów spółki, zaś ostatni rok kadencji musi być pełnym rokiem obrotowym.
Przykład:
Pan Kowalski uchwałą wspólników spółki Stokrotka sp. z o.o. został powołany do zarządu w dniu 1 września 2017 roku na okres 3 lat. Kadencja upłynie z dniem 1 września 2020 roku.
Ostatnim pełnym rokiem obrotowym przypadającym w trakcie kadencji był rok 2019, a zatem mandat powinien wygasnąć w 2020 roku z dniem odbycia zgromadzenia wspólników ( o ile przypadał on po 1 września) i podjęciem uchwały zatwierdzającej sprawozdanie finansowej spółki.
Zamieszanie wprowadził Sąd Najwyższy uchwałą podjętą 24 listopada 2016 roku (sygn. akt III CZP 72/16). Orzeczenie dotyczyło rozstrzygnięcia terminu końcowego mandatu w spółce akcyjnej. Stwierdził, że „ostatnim pełnym rokiem obrotowym w rozumieniu art. 369 § 4 w związku z art. 386 § 2 k.s.h. jest ostatni rok obrotowy, który rozpoczął się w czasie trwania kadencji członka rady nadzorczej spółki akcyjnej”.
Sąd ten uznał zatem, że kadencja liczona jest od dnia powołania osoby do pełnienia funkcji organów spółki, zaś ostatni rok kadencji musi być pełnym rokiem obrotowym, który rozpoczął się w trakcie trwania kadencji.
Przykład:
Pan Kowalski uchwałą wspólników spółki Stokrotka sp. z o.o. został powołany do zarządu w dniu 1 września 2017 roku na okres 3 lat. Kadencja upłynie z dniem 1 września 2020 roku.
Ostatni rok obrotowy rozpoczął się w 2020 roku, a zatem mandat powinien wygasnąć w 2021 roku z dniem odbycia zgromadzenia wspólników (o ile przypadał on po 1 września) i podjęciem uchwały zatwierdzającej sprawozdanie finansowej spółki.
Skutki prawne wadliwej reprezentacji spółki
Wydawać by się mogło, że różnica w koncepcjach obliczania długości kadencji: redukcyjna na podstawie niejasno skonstruowanych przepisów prawnych oraz prolongacyjna na podstawie orzeczenia Sądu Najwyższego ma wyłącznie czysto teoretyczny charakter.
Nic bardziej mylnego. W zależności od wyboru jednej z koncepcji, albo osoba działa w granicach umocowania albo bez umocowania. O ile zawierając umowy na rzecz spółki przez nieuprawnioną osobę, spółka ma możliwość następczego ich potwierdzenia, o tyle czynności o charakterze jednostronnym (przykładowo: oświadczenie o potrąceniu wymagalnych względem siebie wierzytelności pieniężnych, oświadczenie o odstąpieniu od umowy), są bezwzględnie nieważne.
Kliknij i napisz do nas. Zapraszamy na konsultacjeKadencja, a mandat – zmiany w ksh od 13 października 2022 roku
W związku z nowelizacją kodeksu spółek handlowych, zwyciężyła koncepcja zaprezentowana w uchwale Sądu Najwyższego. Zgodnie z jej brzmieniem ostatni rok kadencji musi być pełnym rokiem obrotowym, który rozpoczął się w trakcie trwania kadencji. Nie mogło być inaczej, skoro wprowadzając do polskiego porządku Prostą Spółkę Akcyjną (PSA), już wówczas w przepisie art. 30056 § 2 ksh opowiedziano się za koncepcją prolongacyjną:
„Jeżeli umowa spółki przewiduje powołanie członka organu na kadencję, liczy się ją w latach obrotowych, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. W takim przypadku mandat członka organu wygasa z dniem odbycia walnego zgromadzenia zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za ostatni rok kadencji członka organu, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.”
Zapewne części czytelnikom nasuwa się teraz pytanie: dlaczego dopiero teraz zdecydowano się na regulację tak istotnego zagadnienia praktycznego. No cóż, można jedynie poprzestać na krótkiej ripoście: Lepiej późno niż wcale.
Zapisz się na newsletter
