ZASTOSOWANIE 50% KOSZTÓW UZYSKANIA PRZYCHODÓW (KUP) OD HONORARIUM AUTORSKIEGO
„Jaka praca … taka płaca”. Na wysokość otrzymywanego przez pracownika wynagrodzenia często wpływają tzw. koszty uzyskania przychodu. Mają one charakter ryczałtowy, tzn. są niezależne od wymiaru czasu pracy, jednakże ich wysokość może być preferencyjna ze względu na rodzaj realizowanych czynności oraz wiek pracownika.
Odpowiednie postanowienia umowy o pracę mogą skutecznie wpłynąć na wysokość dochodu uzyskiwanego przez pracownika, a z czego pośrednio korzysta również pracodawca oferując atrakcyjne i konkurencyjne warunki zatrudnienia pod względem wysokości oferowanego wynagrodzenia.
Innymi słowy zastosowanie właściwej stawki kosztów uzyskania przychodów (KUP) wywiera wpływ na wysokość podatku, a w konsekwencji na wysokość wypłacanego pracownikowi wynagrodzenia.
Kliknij i napisz do nas. Zapraszamy na konsultacje
Standardowe ryczałtowe koszty uzyskania przychodów
Zasadniczo osobom posiadającym status pracownika i uzyskującym przychody ze stosunku pracy przysługuje zgodnie z przepisem art. 22 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej jako: „ustawa o PIT”) odliczenie jednej pełnej zryczałtowanej miesięcznej kwoty kosztów uzyskania przychodów niezależnie od wymiaru czasu pracy.
Obok standardowych w zryczałtowanej wysokości kosztów, występują jednak również podwyższone do 50 % uzyskiwanych przychodów tzw. „koszty autorskie”. Stanowią one istotną ulgę dla niektórych grup podatników, można je jednak stosować jedynie w ściśle określonych sytuacjach.
Kto może skorzystać z 50% kosztów uzyskania przychodów?
Poniżej niektóre formy działalności twórczej, które uprawniają do zastosowanie 50 procent kosztów uzyskania przychodu (tzw. kosztów autorskich) (zgodnie z art. 22 ust. 9b ustawy o PIT):
- architektura, architektura wnętrz, architektura krajobrazu, urbanistyka,
- literatura pięknej, sztuki plastyczne, muzyka, fotografika, twórczość audiowizualna, programy komputerowe, choreografia,
- lutnictwo artystyczne, sztuki ludowe oraz dziennikarstwo,
- sztuka aktorska i estradowa, reżyseria teatralna i estradowa, sztuki taneczne i cyrkowe,
- produkcja audiowizualna reżyserów, scenarzystów, operatorów obrazu i dźwięku, montażystów, kaskaderów.
W przepisach w oryginalnym ich zapisie enumeratywnie wymieniono typy działalności, aby między innymi ograniczyć wykorzystywanie tego przywileju przez osoby nieuprawnione – jest to katalog zamknięty.
Szerzej w artykule: 50% koszty uzyskania przychodów – twórcy od 2018 roku
Jakie warunki trzeba spełnić aby móc stosować autorskie koszty uzyskania przychodów?
W celu zastosowania podwyższonych kosztów uzyskania przychodów konieczne jest spełnienie łącznie następujących przesłanek:
- praca wykonywana przez pracownika jest przedmiotem prawa autorskiego, a więc spełnia przesłanki utworu określone w ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych,
- pracownik jest twórcą w rozumieniu w/w ustawy i uzyskiwanie przychodu przez pracownika wynika z korzystania przez twórcę z tychże praw lub rozporządzania tymi prawami,
- umowa o pracę łącząca pracownika i pracodawcę przewiduje zróżnicowanie wynagrodzenia należnego pracownikowi za część związaną z korzystaniem z praw autorskich i część związaną z wykonywaniem typowych obowiązków pracowniczych oraz pracodawca prowadzi stosowną dokumentację w tym zakresie, np. prowadzi szczegółową ewidencję przekazanych utworów,
- przychody muszą być uzyskiwane z tych rodzajów działalności, o których mowa w art. 22 ust. 9b ustawy o PIT, w tym z działalności twórczej w zakresie programów komputerowych.
Ulga dla młodych i prawo do zastosowania 50 % kosztów uzyskania przychodów
Osoby posiadające status pracownika, które nie ukończyły 26 roku życia poza ulgą w postaci autorskich kosztów podatkowych (o ile spełniają przesłanki) mogą dodatkowo skorzystać z tzw. ulgi dla młodych przewidzianej w art. 21 ust. 1 pkt 148 ustawy o PIT, jeśli osiągane przez nich przychody:
a)ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej, spółdzielczego stosunku pracy,
b) z umów zlecenia, o których mowa w art. 13 pkt 8 ,
c) z tytułu odbywania praktyki absolwenckiej, o której mowa w przepisach ustawy z dnia 17 lipca 2009 r. o praktykach absolwenckich (Dz.U. z 2018 r. poz. 1244 ),
d) z tytułu odbywania stażu uczniowskiego, o którym mowa w art. 121a ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe
– nie przekraczają w roku podatkowym kwoty 85 528 zł.
Wówczas ich dochody są zwolnione od podatku dochodowego od osób fizycznych.
W przypadku podatników korzystających z ulgi dla młodych suma:
- łącznych kosztów uzyskania przychodów, o których mowa w art. 22 ust. 9 pkt 1-3 ustawy o PIT, oraz
- przychodów objętych tą ulgą,
- nie może w roku podatkowym przekroczyć kwoty 85.528 zł (art. 22 ust. 9aa ustawy o PIT).
Mając na uwadze powyższe, z punktu widzenia płatnika (pracodawcy), w przypadku młodych twórców, szczególną uwagę należy zwrócić na obliczanie wysokości zaliczek na podatek dochodowy, gdyż płatnik (pracodawca), wypłacając wynagrodzenie, ma obowiązek stałego monitorowania nie tylko kwoty przychodów objętych ulgą dla młodych, ale również kwoty 50% kosztów uzyskania przychodów, jaką uwzględnił, obliczając miesięczne zaliczki.
Kliknij i napisz do nas. Zapraszamy na konsultacje
Przykład:
W 2020 r. podatnik pracujący na podstawie umowy o pracę korzysta z ulgi dla młodych ze względu na wiek poniżej 26 roku życia. W czerwcu 2020 r. przychody pracownika przekroczyły 85 528 zł.
Natomiast we wrześniu 2020 r. podatnik uzyskał przychód z tytułu przeniesienia praw autorskich do wytworzonego w pracy utworu. W tych okolicznościach w zeznaniu PIT za 2020 r. podatnik nie może skorzystać z 50% kosztów uzyskania przychodów z tytułu praw autorskich, ponieważ zastosowanie ulgi dla młodych w pełnej wysokości, tj. 85 528 zł, wyczerpało limit.
Tym samym nie jest możliwe, aby młody twórca wykorzystał w całości limit ulgi dla młodych, a następnie w całości podwyższone koszty uzyskania przychodów. Oznacza to, że w przypadku, gdy osoba fizyczna utraci prawo do ulgi dla młodych na skutek przekroczenia w roku podatkowym kwoty 85 528 zł, to w dalszej części roku nie ma prawa do stosowania 50% kosztów uzyskania przychodu.
50% kosztów uzyskania przychodów – jaki limit?
Zgodnie z art. 22 ust. 9a ustawy o PIT 50% koszty uzyskania przychodów w roku podatkowym
(z uprawnionych tytułów) nie mogą przekroczyć kwoty stanowiącej górną granicę pierwszego przedziału skali podatkowej. Tym samym, limit kosztów autorskich wynosi 85.528 zł rocznie (tzn. 50% wynagrodzenia 171.056 zł).
Z ulgi tej nie skorzystają jednak osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą. Taka osoba nie ma możliwości skorzystania z 50 % kosztów uzyskania przychodu od honorarium autorskiego, co wynika wprost z art. 22 ust. 12 ustawy o PIT.
Przykład:
Podatnik otrzymujący wynagrodzenie za przekazanie majątkowych praw do napisanego programu komputerowego w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, nie może zastosować preferencyjnych kosztów autorskich. Przedsiębiorcy odliczają jedynie faktycznie poniesione i udokumentowane wydatki, np. koszty zakupu niezbędnego oprogramowania, sprzętu komputerowego itp.
Rezygnacja z 50% kosztów uzyskania przychodów
Warto mieć na uwadze, że osoba uprawniona do 50% kosztów uzyskania przychodów nie ma obowiązku z niej korzystać, albo może z niej zrezygnować. W takiej sytuacji powinna złożyć swojemu pracodawcy czy zleceniodawcy pisemne oświadczenie o rezygnacji z 50% kosztów uzyskiwania przychodów (art. 32 ust. 7 i art. 41 ust. 11 ustawy o PIT).
Takie oświadczenie należy przygotować osobno na każdy nowy rok podatkowy, dla każdego z płatników. Naliczanie 50% kosztów zostaje wstrzymane w następnym miesiącu po otrzymaniu przez pracodawcę lub zleceniodawcę oświadczenia, bądź też przy okazji wykonywania następnego zlecenia czy dzieła.
Kiedy rezygnacja z 50% kosztów uzyskania przychodów jest korzystna?
Rozwiązanie to ma szczególne znaczenie w sytuacji, gdy twórca uzyskuje przychody, do których mają zastosowanie 50% koszty uzyskania przychodów z kilku źródeł i przewiduje, że ich wysokość spowoduje, że do całości tych przychodów nie będzie mógł zastosować 50% kosztów, to w celu uniknięcia obowiązku dopłaty w rozliczeniu rocznym, może zrezygnować (poprzez złożenie ww. oświadczenia) ze stosowania tych kosztów w trakcie roku podatkowego przy poborze zaliczki przez pracodawcę lub zleceniodawcę.
Przejście praw majątkowych do programów komputerowych
W związku z tym, że podstawowym warunkiem stosowania podwyższonych kosztów uzyskania przychodu jest okoliczność korzystania lub rozporządzania prawami autorskimi, w celu skorzystania z 50 % kosztów uzyskania przychodów konieczne jest ustalenie zasad nabywania praw autorskich przez pracodawcę w umowie o pracę.
Zgodnie z art. 12 ust.1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, autorskie prawa majątkowe do utworów pracowniczych powstają pierwotnie na rzecz pracownika-twórcy. Dopiero z chwilą przyjęcia utworu prawa te przechodzą na pracodawcę.
Szerzej w artykule: Utwór pracowniczy – co gdyby Vincent van Gogh stworzył „Słoneczniki” jako pracownik…
Przepisu art. 12 ust. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych nie stosuje się jednak do utworów naukowych oraz programów komputerowych, które zostały odmiennie uregulowane odpowiednio w art. 14 oraz 74 ust. 3 ww. ustawy.
W oparciu o treść art. 74 ust. 3 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, wynik pracy osób realizujących w ramach stosunku pracy czynności programowania, automatycznie przynależy do pracodawcy. Jest to pierwotne nabycie praw autorskich przez pracodawcę – twórca programu komputerowego (pracownik) nie korzysta z praw autorskich, ani nie rozporządza tymi prawami. Oznacza to, że pracownik nie otrzymuje honorarium autorskiego, co wyklucza prawo do zastosowania 50% kosztów uzyskania przychodów do wynagrodzenia programisty.
Tym niemniej nie ma żadnych przeciwwskazań, aby pracodawca i pracownik uzgodnili w umowie o pracę, iż majątkowe prawa autorskie do programu komputerowego stworzonego przez pracownika przysługiwały pracownikowi a nie pracodawcy (tzw. wtórne nabycia praw autorskich). W takim przypadku, pracownik będzie mógł skorzystać z honorarium autorskiego, do którego zastosowanie mają podwyższone koszty uzyskania przychodów.
Mając na uwadze powyższe, uwzględnienie stosownej klauzuli w umowie o pracę uprawnia programistę do skorzystania z podwyższonych kosztów uzyskania przychodu.
UWAGA! W przypadku umowy zlecenia i umowy o dzieło nie przechodzą autorskie prawa majątkowe na osobę zlecającą (wszystkie prawa autorskie przysługują twórcy) i to właśnie odróżnia je od umowy o pracę. W takiej sytuacji potrzebna jest inicjatywa osoby zlecającej wykonanie utworu, aby wprowadzić w umowie odpowiednią klauzulę regulującą nabycie praw autorskich do utworów współpracownika. W przeciwnym razie, to właśnie twórcy przysługuje całość praw autorskich, a spółka korzystająca np. z oprogramowania lub udostępniająca je klientowi, może narazić siebie, jak i swojego klienta na zarzut naruszenia praw autorskich.
Kliknij i napisz do nas. Zapraszamy na konsultacje
50% kosztów uzyskania przychodów – zmiana warunków umowy o pracę
W celu modyfikacji istniejących warunków o pracę w zakresie wprowadzenia postanowień dotyczących zastosowania 50 % kosztów uzyskania przychodów do honorarium autorskiego, można posłużyć się porozumieniem zmieniającym lub wypowiedzeniem zmieniającym warunki pracy i płacy.
Poniżej najważniejsze różnice pomiędzy wypowiedzeniem, a porozumieniem zmieniającym:
- porozumienie zmieniające może nastąpić tylko, gdy obie strony wyrażą zgodę na dokonanie zmian w treści umowy, natomiast wypowiedzenie zmieniające umożliwia pracodawcy dokonanie zmiany bez uprzedniej zgody pracownika. Brak zgody na dokonanie wypowiedzenia zmieniającego może doprowadzić do rozwiązania umowy po upływie okresu wypowiedzenia,
- zmiana warunków umowy w drodze zawarcia porozumienia może nastąpić już w dniu jego zawarcia, podczas gdy przy wypowiedzeniu zmieniającym zaproponowane w nim zmiany wchodzą w życie dopiero po upływie okresu wypowiedzenia,
- pracodawca nie może zastosować wypowiedzenia zmieniającego wobec pracowników, których stosunek pracy podlega szczególnej ochronie przed wypowiedzeniem, takich jak pracownicy w wieku przedemerytalnym, kobiety w ciąży lub w czasie urlopu macierzyńskiego.
Jednocześnie należy pamiętać o tym, że wypowiedzenie zmieniające musi zostać sporządzone na piśmie oraz powinno zawierać:
- oświadczenie woli pracodawcy (wypowiedzenie dotychczasowych i propozycję nowych warunków pracy),
- uzasadnienie (dot. umowy na czas nieokreślony),
- informację o przysługującym pracownikowi prawie odrzucenia zaproponowanych warunków,
- pouczenie o możliwości i terminie wniesienia odwołania do sądu pracy.
Podstawy prawne:
- Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych,
- Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych,
- Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy,
- Interpretacja Ogólna nr DD3.8201.1.2018 Ministra Finansów z dnia 15 września 2020 roku w sprawie zastosowania 50% kosztów uzyskania przychodów do honorarium autorskiego.
Podobne artykuły
Wykorzystanie wizerunku pracownika przez pracodawcę zgodnie z prawem
![Czy sztucznej inteligencji [AI | SI] przysługują prawa autorskie?](https://kzlegal.pl/wp-content/uploads/2023/03/sztucznej-inteligencji-KZ-Legal.jpg)
Czy sztucznej inteligencji [AI | SI] przysługują prawa autorskie?
