10 sierpnia 2018

Umowa o zakazie konkurencji – działalność konkurencyjna byłego pracownika

Adwokat, partner zarządzający. Kieruje praktyką spółek, fuzji i przejęć (M&A), sukcesji i ochrony majątku oraz dochodzenia roszczeń kredytów CHF.


Możliwa działalność konkurencyjna byłego pracownika

Kiedy działalność konkurencyjna byłego pracownika może być zakazana? Jednym z podstawowych obowiązków pracownika jest dbanie o dobro zakładu pracy, ochrona jego mienia oraz zachowanie w tajemnicy informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę. Dopełnieniem tego obowiązku jest umowa o zakazie konkurencji. W przypadku umowy o zakazie konkurencji w trakcie stosunku pracy zdecydowanie dominuje w doktrynie prawnej i orzecznictwie sądowym pogląd o niedopuszczalności (nieważności) zastrzeżenia kary umownej na wypadek naruszenia tej umowy (zakazu konkurencji w trakcie stosunku pracy) przez pracownika.

Warto o tym pamiętać formułując treść takiej umowy, aby poprzez wadliwe postanowienia nie doprowadzić do sytuacji, że taka umowa po prostu w ogóle nie będzie obowiązywać.

Z kolei po ustaniu stosunku pracy pracodawca może nie tylko sprawić, by działalność konkurencyjna byłego pracownika była zakazana, ale również zastrzec karę umowną.

Należy jednak pamiętać o dwóch warunkach:

Po pierwsze, jeśli działalność konkurencyjna byłego pracownika ma być zakazana, to może się odnosić jedynie do pracownika posiadającego dostęp do szczególnie ważnych informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę.

Przez pojęcie „szczególnie ważnych informacji” należy rozumieć informacje techniczne, technologiczne, handlowe oraz organizacyjne przedsiębiorstwa, co do których podmiot gospodarczy podjął niezbędne działania w celu zachowania ich poufności.

Chodzi zatem nie tylko o te informacje, które stanowią tajemnicę przedsiębiorstwa w rozumieniu ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, ale również te mające istotny wpływ na funkcjonowanie przedsiębiorstwa, a które pracownik powziął w związku ze swoim zatrudnieniem. Innymi słowy – działalność konkurencyjna byłego pracownika mogłaby zaszkodzić przedsiębiorstwu.

Po drugie, zastrzegając karę umowną na wypadek naruszenia tej umowy (zakazu konkurencji po ustaniu stosunku pracy) przez pracownika, kara ta nie może być rażąco wygórowana.

Sąd Najwyższy  w jednym z orzeczeń wskazał, iż w przypadku gdyby kara była rażąco wygórowana, sąd na żądanie byłego pracownika jest uprawniony do jej miarkowania, tj. odpowiedniego obniżenia jej wysokości (tak wyroki Sądu Najwyższego: z 10 października 2003 r., I PK 528/02; z 4 lipca 2007 r., II PK 359/06; z 23 stycznia 2008 r., II PK 127/07).

Niezależnie od zastrzeżenia kary umownej, należy pamiętać o obowiązku wypłaty na rzecz byłego pracownika odszkodowania.

Zgodnie z art. 101§ 3 kodeksu pracy odszkodowanie za zakaz konkurencji po ustaniu stosunku pracy nie może być niższe od 25% wynagrodzenia otrzymanego przez pracownika przed ustaniem stosunku pracy przez okres odpowiadający okresowi obowiązywania zakazu konkurencji; odszkodowanie może być wypłacane w miesięcznych ratach.

Byłemu pracownikowi należy się z tytułu odszkodowania nie mniej niż 25% wynagrodzenia, jakie otrzymał przed ustaniem stosunku pracy, jednak liczonego w odniesieniu do okresu nie krótszego niż czas trwania zakazu konkurencji, bez względu na faktyczną długość okresu zatrudnienia.

W wyroku z dnia 7 lutego 2017 r. (II PK 355/15) Sąd Najwyższy, powołując się na wcześniejsze orzeczenia Sądu Najwyższego, tj. wyrok z dnia 4 września 2014 (I PK 25/14) oraz wyrok z dnia 2 lutego 2012 r., (II PK 130/11), uznał, iż określona w art. 101§ 3 kodeksu pracy wysokość odszkodowania oznacza sumę otrzymanych składników wynagrodzenia za pracę w okresie równym okresowi obowiązywania zakazu podejmowania działalności konkurencyjnej, a więc w okresie, za który pracownik otrzymał wynagrodzenie, wliczając w to wynagrodzenie urlopowe, o którym mowa w art. 172 kodeksu pracy oraz wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy, o którym mowa w art. 92 §1 kodeksu pracy.

Do tego okresu nie wlicza się zatem okresów, gdy pracownik nie otrzymuje wynagrodzenia, ale pobiera np. świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

Kliknij i napisz do nas. Zapraszamy na konsultacje

 

Poniżej prezentujemy przykładowy wzór umowy o zakazie konkurencji w trakcie trwania stosunku pracy:

UMOWA O ZAKAZIE KONKURENCJI

zawarta w …………. w dniu ………………… roku pomiędzy:

………………… z siedzibą w miejscowości ……………. (…-…..) ul. …….. nr …., wpisaną pod nr Krajowego Rejestru Sądowego ………… prowadzonego przez Sąd Rejonowy ………………… w …………., …. Wydział Gospodarczy KRS, NIP ……….., REGON …………., reprezentowaną jednoosobowo przez Prezesa Zarządu …………….

zwaną w dalszej części umowy Pracodawcą,

a

…………………. pracownikiem zam. w …………….legitymującym dowodem osobistym nr  ……………….

zwaną/zwanym w dalszej części umowy Pracownikiem

zwanymi dalej również łącznie „Stronami”, lub oddzielnie „Stroną”

 

Zważywszy, że Strony wiąże umowa o pracę, postanowiono zawrzeć niniejszą umowę o następującej treści:

&1  Zakaz konkurencji

  1. Pracownik zobowiązuje się w okresie zatrudnienia u Pracodawcy nie prowadzić działalności konkurencyjnej w stosunku do działalności prowadzonej przez Pracodawcę bez zgody Pracodawcy.
  2. Za działalność konkurencyjną uważa się w szczególności:
  • prowadzenie przedsiębiorstwa konkurencyjnego na własny rachunek lub za pośrednictwem osoby trzeciej,
  • podejmowanie zatrudnienia, zarówno na podstawie umowy o pracę lub jakiegokolwiek innego stosunku prawnego bezpośrednio lub pośrednio, samodzielnie lub niesamodzielnie, odpłatnie lub nieodpłatnie u innych przedsiębiorców konkurencyjnych w stosunku do Pracodawcy,
  • podejmowanie jakichkolwiek funkcji, w tym w szczególności: agenta, pełnomocnika, prokurenta, doradcy, pośrednika u innych podmiotów konkurencyjnych w stosunku do Pracodawcy,
  • podjęcie pracy u klienta/kontrahenta Pracodawcy lub byłego klienta/kontrahenta  pracodawcy niezależnie od objętego stanowiska.
  1. Pracownik zobowiązuje się ponadto, że w okresie zatrudnienia u Pracodawcy powstrzyma się od wszelkiej działalności sprzecznej z interesami Pracodawcy w kraju i za granicą, innej działalności gospodarczej, która mogłaby doprowadzić do naruszenia dobrego imienia Pracodawcy, majątku, wiarygodności, pozycji konkurencyjnej na rynku.
  2. Za przedsiębiorstwo konkurencyjne lub działalność konkurencyjną uważa się każde przedsiębiorstwo lub działalność w kraju i za granicą, niezależnie od formy prawnej, które wchodzi nawet pośrednio w zakres profilu działalności Pracodawcy lub utworzonych z jego udziałem podmiotów, jeżeli prowadzenie przedsiębiorstwa lub działalności konkurencyjnej może wpłynąć na poziom sprzedaży, sytuację rynkową, wyniki ekonomiczne Pracodawcy lub takich podmiotów.
  3. Pracownik nie może uczestniczyć także w jakiejkolwiek formie, bezpośrednio lub pośrednio, samodzielnie lub niesamodzielnie, odpłatnie lub nieodpłatnie w działalności konkurencyjnej w stosunku do Pracodawcy prowadzonej przez małżonka, a także krewnych i powinowatych w linii prostej w stopniu drugim w okresie zatrudnienia u Pracodawcy
  4. Pracownik pisemnie powiadomi Pracodawcę, iż osoba bliska, o której mowa w powyższym ustępie prowadzi działalność konkurencyjną w czasie trwania zakazu konkurencji.
  5. Pracownik zobowiązuje się ponadto nie reklamować swoich usług, w szczególności w sieci Internet (w tym na portalach społecznościowych) i poprzez wręczanie/przekazywanie swoich wizytówek, a także zobowiązuje się powstrzymywać od pozyskiwania klientów dla siebie lub podmiotów konkurencyjnych wobec Pracodawcy.

& 2 Kary za naruszenie zakazu konkurencji

  1. W razie naruszenia przez Pracownika zakazu konkurencji, o którym mowa w niniejszej umowie, Pracodawca może:

          a) dochodzić od niego naprawienia poniesionej szkody na zasadach określonych w Kodeksie pracy (art. 114 – 122 kp),

          b) w uzasadnionych przypadkach:

  • wypowiedzieć umowę o pracę lub rozwiązać ją bez wypowiedzenia z winy Pracownika
  • zastosować wobec Pracownika, niezależnie od odpowiedzialności materialnej także odpowiedzialność porządkową, a w uzasadnionych wypadkach wypowiedzieć umowę o pracę lub rozwiązać ją bez wypowiedzenia z winy pracownika.

& 3 Zwolnienie z zakazu konkurencji

  1. Pracodawca dobrowolnie lub na wniosek Pracownika w razie ustania przyczyn uzasadniających dalsze obowiązywanie zakazu konkurencji może zwolnić Pracownika z zakazu konkurencji, o którym mowa w §1 lub ograniczyć jego zakres.
  2. Zwolnienie Pracownika z zakazu wywołuje skutek w postaci wygaśnięcia niniejszej Umowy.

& 4 Zachowanie poufności

  1. Z uwagi na to, że Pracownik w czasie wykonywania pracy u Pracodawcy ma dostęp do informacji stanowiących tajemnicę jego przedsiębiorstwa, Pracownik zobowiązuje się do zachowania w tajemnicy wszelkich okoliczności i informacji, o których dowiedział się w związku z wykonywaniem powierzonych mu obowiązków, a których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę.
  2. W szczególności Pracownik zobowiązuje się do zachowania w tajemnicy informacji dotyczących stosowanych przez Pracodawcę zasad organizacji pracy, sposobu prowadzenia działalności przez Pracodawcę oraz danych dotyczących jego kontrahentów.

& 5 Postanowienia końcowe

  1. W sprawach nie uregulowanych w niniejszej Umowie mają zastosowanie przepisy Kodeksu pracy oraz Kodeksu cywilnego.
  2. Wszelkie zmiany niniejszej umowy wymagają formy pisemnej pod rygorem nieważności.
  3. Niniejszą Umowę sporządzono w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach, po jednym egzemplarzu dla każdej ze Stron.

 

         Pracownik                                                                                Pracodawca 

…….…………………………                                                                 ……………………………

   (podpis)                                                                                    (podpis)

 

Kliknij i napisz do nas. Zapraszamy na konsultacje Zapisz się na newsletter

Podobne artykuły: