Aukcja charytatywna – czy na pewno darowizna?
Jedną z najpowszechniejszych i cieszących się największą popularnością form udziału w akcjach dobroczynnych jest aukcja charytatywna. Od pomniejszych aukcji organizowanych okolicznościowo przez fundacje, po ogólnopolskie akcje WOŚP-u – ta forma pomocy jest zauważalna wszędzie dookoła nas. Mało kto zdaje sobie jednak sprawę, jak skomplikowany pod względem prawnym może być to mechanizm.
Zazwyczaj istnieją trzy podmioty biorące udział w aukcji – osoba przekazująca nieodpłatnie przedmioty na aukcję, organizacja/stowarzyszenie/fundacja, która organizuje przedsięwzięcie oraz osoba, która wpłaca pieniądze w zamian za przedmiot aukcji. Następuje więc najpierw darowizna przedmiotu na rzecz organizacji pożytku publicznego, a następnie… no właśnie, czy aby na pewno kolejna darowizna?
Aukcja charytatywna nie jest „klasyczną” aukcją
Pierwszym ogniwem aukcji jest darczyńca, częstokroć artysta przekazujący swoje dzieła na rzecz fundacji, która wystawia je na aukcję, a następnie przekazuje osobie, która zaoferuje w zamian najwyższą kwotę. Suma ta jest potem przekazywana na cele charytatywne, np. sprzęt medyczny, wsparcie finansowe schronisk dla zwierząt etc. Przekazane przedmioty mają charakter symboliczny, najważniejsze jest zachęcenie do udziału w akcji i zebranie jak największej kwoty. Przykładem może być niedawno zakończona aukcja, w której przedmiotem był atlas kotów. Wartość samego atlasu zapewne nie przekraczała 50 zł, aukcja zakończyła się jednak kwotą 25.300,00 zł. Aukcje charytatywne nie są więc klasycznymi aukcjami, gdzie można mówić o ekwiwalentności świadczeń – najczęściej wpłata znacznie przekracza wartość wystawionego przedmiotu. O zasadach opodatkowania darowizny na cele charytatywne był poprzedni wpis na blogu https://kzlegal.pl/skutki-podatkowe-udzialu-w-akcjach-charytatywnych-w-ramach-prowadzonej-dzialalnosci/. Takim samym bowiem zasadom podlegają osoby przekazujące dzieła na aukcje charytatywne – dokonują darowizny, którą można odliczyć od dochodu, jeżeli mowa o podatku dochodowym od osób fizycznych lub prawnych oraz w niektórych sytuacjach uzyskać zwolnienie od podatku od towarów i usług.
Kliknij i napisz do nas. Zapraszamy na konsultacje
Aukcja charytatywna podlega opodatkowaniu?
Nieco inaczej przedstawia się jednak sytuacja podmiotów organizujących aukcję – organy skarbowe zdają się nie być im przychylne. Z analizy interpretacji podatkowych izb skarbowych wynika, że mimo symbolicznego charakteru wystawianych przedmiotów istnieje bezpośredni związek między ich nabyciem a zapłatą. Zdaniem Izby Skarbowej w Warszawie „nie można stwierdzić, że przekazanie środków pieniężnych na cele charytatywne następuje bez związku z nabyciem obrazu, a samo przekazanie obrazu następuje „przy okazji” zapłaty, bowiem wpłacone środki pieniężne są ceną ustaloną w drodze aukcji w zamian za przekazanie obrazu. Na to wskazuje sam charakter przeprowadzanej sprzedaży w formie aukcji. Kolejnym czynnikiem decydującym o tym, że mamy do czynienia z odpłatnością, a nie tylko z np. przekazanym świadczeniem pieniężnym, jest stwierdzenie, że dokonana zapłata była należna z tytułu danego świadczenia w postaci przeniesienia własności konkretnego towaru” (interpretacja indywidualna z dnia 29 lipca 2010 r., sygn. akt IPPP3-443-455/10-4/JF, Legalis). Uznaje się zatem, że co do zasady, przekazanie przedmiotów na aukcję charytatywną wyczerpuje znamiona odpłatnej dostawy towarów, a więc podlega obowiązkowi podatkowemu (interpretacja indywidualna z dnia 17 kwietnia 2014 r., sygn. akt IPPP1/443-205/14-2/AS, Legalis).
Organy podatkowe postrzegają więc wydanie przedmiotów podlegających aukcji jako sprzedaż, nie darowiznę. Podobne stanowisko prezentuje również Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, który stwierdził, że wpłacane środki pieniężne są ceną ustaloną w drodze aukcji w zamian za przeniesienie własności przedmiotu (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z siedzibą w Warszawie z dnia 21 listopada 2012 r., sygn. akt III SA/Wa 939/12, Legalis).
W świetle takiego stanowiska organów podatkowych oraz judykatury bardzo ciekawa jest pozycja podmiotu wpłacającego pieniądze na rzecz organizacji pożytku publicznego. W jaki sposób należy bowiem potraktować czynność polegającą na dokonaniu wpłaty w zamian za przedmiot aukcji – jako nabycie, czy jako darowiznę?
Z odpowiedzią na te pytanie przychodzi tegoroczne orzeczenie Naczelnego Sądu Administracyjnego, które wskazuje na niezwykle ciekawą konstrukcję prawną tzw. darowizny mieszanej (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 2 czerwca 2017 r., sygn. akt II FSK 1245/15, Legalis). W opinii sądu dopuszczalne jest połączenie dokonania darowizny z czynnością odpłatną. W takiej sytuacji dochodzi więc do objęcia jedną umową dwóch oświadczeń woli opartych na różnych tytułach prawnych. Częściowa odpłatność nie wyklucza możliwości uznania czynności za darowiznę. Należy jednak ustalić, jaka część czynności dokonana została pod tytułem darmym, a jaka pod odpłatnym. Zachodzi więc możliwość zastosowania dwóch różnych konsekwencji prawnych w odniesieniu do części odpłatnej i części darmej czynności prawnej. W praktyce oznacza to, że w odniesieniu do tej części czynności, która została dokonana pod tytułem darmym można zastosować zwolnienia odnoszące się do darowizny, jak np. odliczenie od dochodu. Część stanowiąca ekwiwalent za przedmiot aukcji uznawana jest za zapłatę, a więc organizator aukcji powinien ją ująć w zeznaniu podatkowym.
Kliknij i napisz do nas. Zapraszamy na konsultacje
Należy jednak pamiętać, że zastosowanie tego typu konstrukcji, jak i przewidzianych ustawami zwolnień i odliczeń zależy od indywidualnej sytuacji konkretnego podatnika i w żadnym razie nie można uznać ich jako zasad ogólnych. Istnieje bardzo wiele zmiennych przewidzianych przez ustawy podatkowe, od których zależy możliwość ich zastosowania, a w konsekwencji uzyskania korzystniejszych rozliczeń podatkowych. Same organy podatkowe oraz judykatura nie są w tych kwestiach zgodne – często w sposób odmienny traktują podobne stany faktyczne.
W kwestii podatku od towarów i usług, stanowisko judykatury jest już mniej życzliwe artyście.
Zdaniem sądów administracyjnych, jak również izb skarbowych przekazanie m.in. obrazów na rzecz osoby dokonującej zapłaty po wygranej licytacji stanowi odpłatną dostawę towarów, a więc podlega obowiązkowi podatkowemu na gruncie ustawy o VAT (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 27 maja 2011 r., sygn. akt III SA/Wa 2934/10, Legalis). W żaden sposób nie jest więc wzięta pod uwagę ekwiwalentność świadczenia, a tym samym możliwość objęcia obowiązkiem podatkowym jedynie części o charakterze odpłatnym. Jedynym możliwym przypadkiem, kiedy dopuszczalne jest zwolnienie od podatku jest sytuacja, gdy wystawione przez organizację przedmioty stanowią darowizny rzeczowe pochodzące ze zbiórek publicznych lub gdy zostały nabyte za środki pozyskane z takich zbiórek. Wyłączenie te nie obejmuje więc przekazania pod tytułem darmym dzieła przez artystę, a więc podlega ono obowiązkowi VAT.
Bez względu więc na to, czy chcemy pomagać przekazując nieodpłatnie przedmioty na aukcję, organizując je, czy też wpłacając środki na cele charytatywne, miejmy na względzie obowiązki wynikające z przepisów prawa podatkowego i rozważmy, jakie skutki wywołają nasze działania w tej sferze. Jeśli nie jesteśmy pewni, czy aukcja charytatywna na pewno spełnia wszelkie wymogi prawa, zasięgnijmy opinii specjalistów.
Kliknij i napisz do nas. Zapraszamy na konsultacje Zapisz się na newsletter
