8 czerwca 2021

Brak zarządu w spółce z o.o. – jak skutecznie ją pozwać?

Adwokat, partner zarządzający. Kieruje praktyką spółek, fuzji i przejęć (M&A), sukcesji i ochrony majątku oraz dochodzenia roszczeń kredytów CHF.


Czy brak zarządu w spółce z o.o. może stanowić dla nas realny problem? Jakie są tak naprawdę konsekwencje takiej sytuacji i w jakich okolicznościach może ona mieć miejsce? Kwestia ta jest dosyć delikatna i niejednoznaczna tym bardziej, że jeszcze do niedawna istniały luki prawne, które w pewien sposób przenosiły ten problem do prawnej, szarej strefy.

Kliknij i napisz do nas. Zapraszamy na konsultacje

 

Brak zarządu w spółce z o.o. – co zrobić w sytuacji „ucieczki” prezesa?

W jednej z prowadzonych przez kancelarię spraw, przeciwnik procesowy – spółka z o.o. występująca w charakterze pozwanego faktycznie utraciła organ uprawniony do jej reprezentacji. Osoba dotychczas pełniąca funkcję jedynego członka zarządu – Prezes zarządu – złożyła oświadczenie o rezygnacji z funkcji, jednocześnie zwołując zgromadzenie wspólników celem powołania w skład zarządu inną osobę. Odbyło się zgromadzenie, w trakcie którego jedną z uchwał powołano do zarządu Pana X na okres 2 tygodni.

W rezultacie, w krótkim okresie, spółka nie posiadała już organu uprawnionego do jej reprezentacji (dotychczasowy członek zarządu skutecznie złożył rezygnację wypełniając przesłanki art. 202 § 6 k.s.h., zaś mandat na sprawowanie funkcji przez nowego członka zarządu wygasł wskutek upływu czasu, na jaki członek ten został powołany), a co jeszcze do niedawna stanowiło podstawę do zawieszenia z urzędu toczącego się postępowania sądowego.

Brak zarządu w spółce z o.o. – jak pozwać?

Konsekwencji takich nadużyć nie trzeba szerzej wyjaśniać. Celem stosowanego procederu „utraty zarządu” przez pozwany podmiot, było doprowadzenie do obstrukcji postępowania cywilnego i odciągnięcia w czasie chwili wydania w sprawie orzeczenia.

Aktualnie takie działania na niewiele się zdadzą, ze względu na zmianę przepisów prawnych, których celem jest przeciwdziałanie nieuczciwym praktykom. Więc choć pozornie działanie pod tytułem „brak zarządu w spółce” może wydawać się sprytne i opłacalne, ostatecznie jest pozbawione większego sensu.

Kurator procesowy a brak zarządu w spółce z o.o.?

Kurator procesowy, a więc potrzebny „na już” do konkretnej prowadzonej sprawy sądowej  Pierwszym z przepisów jest art. 69 § 1 kodeksu postępowania cywilnego (dalej k.p.c.). Zgodnie z jego treścią sąd orzekający, na wniosek strony przeciwnej (w naszym przypadku powoda), ustanawia kuratora dla strony niemającej zdolności procesowej, która nie ma przedstawiciela ustawowego, dla strony będącej osobą prawną, gdy w jej organie zachodzą braki uniemożliwiające jej reprezentację, albo dla strony będącej jednostką organizacyjną, o której mowa w art. 64 § 11k.p.c. gdy brak jest osób uprawnionych do jej reprezentowania. Kurator jest umocowany do dokonywania wszystkich czynności łączących się ze sprawą.

Jeszcze do niedawna taki kurator na potrzeby reprezentacji podmiotu w toku sprawy sądowej mógł być ustanawiany wyłącznie w przypadkach niecierpiących zwłoki. Obecnie wystarczy stwierdzenie, że nasz przeciwnik procesowy będący np. spółką z o.o. nie posiada zarządu, aby móc kontynuować postępowanie.

Sąd prowadzący sprawę przed ustanowieniem kuratora dla przeciwnika procesowego, powinien sprawdzić czy nie został dla niego ustanowiony wcześniej w rejestrze przedsiębiorców KRS tzw. kurator materialny w trybie art. 42 k.p.c.

Ten drugi rodzaj kuratora ustanawiany jest przez sąd rejestrowy, właściwy ze względu na siedzibę podmiotu pozbawionego organu reprezentacji, bądź w którym organ jest nienależycie obsadzony co uniemożliwia jego reprezentację.

Kliknij i napisz do nas. Zapraszamy na konsultacje

Brak zarządu w spółce z o.o., czyli kurator Materialny Jako „Tymczasowy Zarząd” Spółki

Kurator powołany w trybie art. 42 k.p.c. ma szerszy zakres uprawnień i z zasady jest traktowany jako tymczasowy zarząd do czasu powołania, „reaktywowania” organu reprezentacji.  Jego rolą jest więc nie tylko dbanie o bieżące interesy podmiotu, ale przede wszystkim przywrócenie do funkcjonowania właściwego organu jakim jest zarząd.  Taki kurator reprezentuje spółkę w granicach określonych w zaświadczeniu wydawanym przez sąd rejestrowy. W zasadzie jest on samodzielny, ale do niektórych istotnych czynności dotyczących przedsiębiorstwa lub nieruchomości podmiotu gospodarczego powinien uzyskać zgodę sądu rejestrowego. Informację na temat ustanowienia kuratora oraz zakresu udzielonych mu kompetencji można znaleźć w dziale 5, rubryka 1, pole 5 rejestru przedsiębiorców KRS.

Jeśli nie został ustanowiony kurator materialny, to sąd prowadzący sprawę zawiadamia właściwy sąd rejestrowy o ustanowieniu kuratora w trybie art. 69 k.p.c. dla podmiotu wpisanego do Krajowego Rejestru Sądowego.

Warto również wspomnieć, że jeśli okaże się, że dla takiego podmiotu został wcześniej ustanowiony kurator do jej reprezentacji na podstawie art. 42 k.c., to wówczas on jest upoważniony, a jednocześnie zobowiązany do działania za podmiot, jako jej „tymczasowy zarząd”.

Jeśli jednak zakres umocowania kuratora ustanowionego na podstawie art. 42 k.p.c. okazałby się zbyt wąski i nie obejmowałby możliwości reprezentacji podmiotu, wówczas sąd orzekający może zwrócić się do sądu rejestrowego, aby ten zmienił zakres umocowania kuratora w oparciu o treść art. 603 § 4 k.p.c.

Mankamentem tego rozwiązania jest konieczność uiszczenia zaliczki na poczet kuratora przez wnioskodawcę, a wiec podmiot, w którego interesie jest aby jego kontrahent/przeciwnik procesowy był zdolny do reprezentacji.

Brak uiszczenia takiej zaliczki powoduje zwrot wniosku.

Brak zarządu w spółce z o.o. – pozew

Niezależnie od możliwości ustanowienia kuratora procesowego czy tez materialnego dla podmiotu, który utracił swoją zdolność reprezentacyjną, warto nadmienić.

Istniejące rozwiązania prawne, należy ocenić jako konieczne i właściwe. Przeciwdziałają one w sposób skuteczny nadużyciom sprowadzającym się do celowego „pozbywania się” osób z organów reprezentacji podmiotów gospodarczych.

Kliknij i napisz do nas. Zapraszamy na konsultacje

Brak zarządu w spółce z o.o. – podsumowanie

Jak widać, spółka bez zarządu to temat kłopotliwy i ostatecznie pełen niuansów i subtelności. Pozorowane, „ucieczkowe” działania nie mają już oparcia prawnego i ostatecznie mogą wiązać się z konsekwencjami dla osoby, która się ich podejmie. Wynika z niego sporo nieoczywistości – spółka bez zarządu, czyli bez podmiotów oddelegowanych do jej reprezentacji może liczyć na zawieszenie postępowania pod rygorem nieważności (art. 379 pkt 2 k.p.c.)). Nawet działanie kuratora ostatecznie sprowadza się j tak naprawdę jedynie do kilkukrotnego wezwania wspólników o powołanie zarządu, gdyż sam nie posiada takich uprawnień. Nie może on także samodzielnie reprezentować spółki. Jak dobitnie widać, brak zarządu w spółce może być kłopotliwy na wielu płaszczyznach.

Sprawdź również: przekształcenie jednoosobowej działalności gospodarczej w spółkę z o.o.

Zapisz się na newsletter

 

Podobne artykuły: