Odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych – nie zawsze tak oczywiste
Na początek trochę definicji, które uporządkują informacje.
Odsetki kapitałowe, odsetki w transakcjach handlowych, odsetki ustawowe za opóźnienie, odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych, odsetki maksymalne – co je różni od siebie? Które z nich stosować? Jak prawidłowo zastrzec w umowach? Na te i inne pytania postaramy się udzielić odpowiedzi w niniejszym wpisie.
Czym są odsetki kapitałowe?
to odsetki określone w przepisie art. 359 ustawy Kodeks cywilny (dalej: kc), które stanowią wynagrodzenie za korzystnie z cudzego kapitału (czyjejś sumy pieniężnej). Mogą powstać tylko wówczas, gdy wynika to z np. z umowy, ustawy, orzeczenia sądu lub decyzji właściwego organu.
Ten rodzaj odsetek zwyczajowo jest stosowany w umowach pożyczek i kredytowych.
Określenie ich wysokości nie jest dowolne. Standardowo (a wiec gdy w umowie inaczej nie wskazano) odsetki kapitałowe stanowią sumę wysokości stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego (od 5 marca 2015 roku stopa wynosi 1,5%) i 3,5 punktów procentowych. Aktualnie zatem stawka odsetek kapitałowych wynosi 5% w stosunku rocznym.
Ustawodawca zastrzegł jednak w § 21 tego przepisu przeciwdziałając „pokusom lichwiarskim”, że maksymalna wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej (zastrzeganych w umowach) nie może w stosunku rocznym przekraczać dwukrotności wysokości odsetek ustawowych (tzw. odsetki maksymalne). Aktualna ich wysokość wynosi 10% w skali roku.
Kliknij i napisz do nas. Zapraszamy na konsultacjeMaksymalna dozwolona wysokość odsetek kapitałowych:
- ograniczenie wysokości odsetek jest bezwzględnie wiążące, a zatem nie można „ominąć” go poprzez np. wyłączenie jego stosowania w treści umowy, albo dokonując wyboru obcego prawa.
- W takiej sytuacji gdy zastrzeżone odsetki przekraczają dozwoloną maksymalną wartość, należą się odsetki maksymalne.
Odsetki ustawowe za opóźnienie
to odsetki określone w przepisie art. 481 kc, które należą się, gdy dłużnik spóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego (termin zapłaty minał). Co istotne, odsetki te należą się niezależnie od tego, czy wierzyciel ponosi odpowiedzialność za brak terminowej płatności, jak również wówczas gdy nie poniósł w związku z opóźnieniem żadnej szkody.
Ich wysokość, podobnie jak dla odsetek kapitałowych regulują przepisy. Standardowo wysokość odsetek ustawowych za opóźnienie stanowi suma wysokości stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego (od 5 marca 2015 roku stopa wynosi 1,5%) i 5,5 punktów procentowych. Aktualnie zatem stawka odsetek kapitałowych wynosi 7 % w stosunku rocznym.
Maksymalna ich wysokość nie może przekroczyć dwukrotności tych odsetek, a więc 14% w skali roku.
Zasady odsetek ustawowych za opóźnienie i ich maksymalna wysokość:
- Odsetki ustawowe za opóźnienie należą się nawet wówczas gdy nie wspomniano o nich w umowie!
- W umowie można wyłączyć lub ograniczyć stosowanie tych odsetek. Najpowszechniejszym ograniczeniem jest zastrzeganie tych odsetek za wypadek zwłoki (a więc zawinionego przez dłużnika opóźnienia).
- W stosunku do odsetek ustawowych za opóźnienie również obowiązuje ograniczenie ich wysokości z identycznymi jak w przypadku odsetek kapitałowych skutkami.
Odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych
to jest szczególny rodzaj odsetek za opóźnienie, który różni się zakresem przedmiotowym i podmiotowym zastosowania oraz wysokością.
Odsetki te uregulowane są w ustawie z dnia 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych i odnoszą się do transakcji handlowych, które dotyczą odpłatnej dostawy towarów lub odpłatnego świadczenia usług wyłącznie pomiędzy stronami, które są w szczególności:
- przedsiębiorcami – w rozumieniu Prawa przedsiębiorców,
- osobami wykonującymi wolny zawód (przykładowy katalog wolnych zawodów zawiera art. 88 kodeksu spółek handlowych, również psycholog),
- przedsiębiorcami z państw członkowskich Unii Europejskiej, państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej,
- oddziałami i przedstawicielstwami przedsiębiorców zagranicznych,
- podmiotami prowadzącymi działalność wytwórczą w rolnictwie w zakresie upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego (np. rolnicy).
Wysokość odsetek ustawowych za opóźnienie należnych w transakcjach handlowych określa przepis art. 4 pkt 3 oraz art. 11b ustawy, które określają wysokość tych odsetek jako sumę 8 punktów procentowych oraz stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego obowiązującej w dniu:
- 1 stycznia – do odsetek należnych za okres od dnia 1 stycznia do dnia 30 czerwca;
- 1 lipca – do odsetek należnych za okres od dnia 1 lipca do dnia 31 grudnia.
Aktualnie wysokość ustawowych odsetek za opóźnienie w transakcjach handlowych wynosi 9,5 %.
Tym niemniej, aktualnie trwają prace w Sejmie nad rządowym projektem ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia zatorów płatniczych, który przewiduje podwyższenie wysokości tych odsetek do wysokości 11,5 % w skali roku.
Kliknij i napisz do nas. Zapraszamy na konsultacjeZasady odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych:
Termin, od którego można żądać odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych, zależy od tego czy w umowie został określony termin zapłaty.
- Jeśli w umowie nie określono terminu zapłaty, wierzycielowi bez wezwania przysługują odsetki po upływie 30 dni od dnia spełnienia przez niego świadczenia do dnia zapłaty.
W sytuacji gdy w umowie wskazano konieczność zbadania towaru lub usługi pod względem ich zgodności z umową , upływ 30 dni liczony jest od dnia zakończenia badania (potwierdzonego np. korespondencją mailową, protokołem zdawczo-odbiorczym).
- Jeżeli zaś w umowie określono termin zapłaty, wierzycielowi bez wezwania przysługują odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych za okres od dnia wymagalności świadczenia pieniężnego do dnia zapłaty.
W sytuacji gdy w umowie termin płatności jest dłuższy niż 30 dni, wierzyciel może żądać odsetek ustawowych KAPITAŁOWYCH (zgodnie z art. 359 kc) po upływie 30 dni, liczonych od dnia spełnienia swojego świadczenia i doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku, potwierdzających dostawę towaru lub wykonanie usługi, do dnia zapłaty, ale nie dłużej niż do dnia wymagalności świadczenia pieniężnego.
Co warto wiedzieć o odsetkach ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych:
W przypadku gdy nie można ustalić daty otrzymania faktury lub rachunku potwierdzającego dostawę towaru lub wykonanie usługi albo gdy faktura lub rachunek zostały doręczone przed dostawą towaru lub wykonaniem usługi, termin zapłaty jest liczony od dnia otrzymania przez dłużnika towaru lub usługi.
Wierzyciel, który nabył prawo do odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych, może żądać od dłużnika rekompensaty, o czym więcej we wpisie.
Kliknij i napisz do nas. Zapraszamy na konsultacjePodsumowanie najważniejszych informacji o odsetkach w transakcjach typu B2B.
- O tym jakiego rodzaju odsetek za opóźnienie można żądać od niesumiennego dłużnika, decydują przepisy prawne, a nie treść umowy.
- Strony mogą modyfikować wysokość odsetek ustawowych, tzn. ją podwyższać ale jedynie w granicach zakreślonych przez ustawodawcę.
- Nie znajdzie zastosowania ustawa o terminach zapłaty w transakcjach handlowych jeśli w umowie zostanie zawarte postanowienie uzależniające dostarczenie towaru lub wykonanie usługi od obowiązku wcześniejszego dokonania płatności przez kontrahenta. W takiej sytuacji wierzyciel sam „skazuje się” na niższe odsetki oraz brak możliwości dochodzenia rekompensaty.
- W umowach zazwyczaj jest odwołanie do odsetek ustawowych bez określenia jakich: kapitałowych, za opóźnienie zgodnie z art. 481 kc, czy może należnych zgodnie z art. 4 ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych. To nie jest błąd, ale warto sprawdzić, czy nasz prawnik lub inna osoba, której zlecono opracowanie pozwu o zapłatę prawidłowo określiła wysokość odsetek, a więc wskazała czy chodzi o odsetki ustawowe za opóźnienie według Kodeksu cywilnego czy według w/w ustawy, a także czy autor pozwu zażądał kwoty rekompensaty.
A o tym, jak liczyć prawidłowo odsetki ustawowe, dowiesz się z innego artykułu – https://kzlegal.pl/obliczanie-odsetek-ustawowych-jak-wyglada-pozew/
Zapisz się na newsletterPodobne artykuły
Ugoda- kiedy warto ją rozważyć
Sąd uznał podwyżkę ceny energii za bezprawną i nakazał zwrot środków na rzecz klienta
